کد مطلب:27735 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:30

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

- لطفاً در خصوص مصالح ديني و اخلاقي بطور كلي مطالبي را بيان فرماييد؟

در مورد مصالح ديني:در مورد اينكه فلسفه وعلت دستورات الهي به انسانها (امرها مثل واجبات، و نهي ها مثل حرامها )چيست ؟
و چرا خداوند در دين خود ما را امر و نهي كرده است، در علم كلام اسلامي به طور مفصل بحث ميشود كه ما مختصري از آن را ذكرمي كنيم .
شيعه معتقد است كه، خداوند فقط به آنچه كه مصلحت بندگانش است امر مي كند حال اگر مصلحت مورد نظر مهم باشد خداوند انجام آن را واجب مي گرداند و اگر اهميت كمتري داشته باشد خداوند آن را مستحب مي گرداند، و از طرفي ديگر هر چيزي كه براي بندگان ضرر داشته باشد از آنها نهي مي كند، اگر ضرر مورد نظر مهم و هولناك باشد، آن را حرام واگر ضرر كمتري داشته باشد، مكروه مي گرداند.
پس امر و نهي خداوند بي دليل و بي مصلحت نيست. بلكه؛ كاملا حكيمانه و مدبرانه است، هر چند كه مصلحت مورد نظر را ما نتوانسته باشيم بشناسيم. مثلا ما مي توانيم بفهميم كه علت وجوب روزه چيست ؟سالمتر ماندن انسان – سوختن چربيهاي اضافي بدن – بياد آوردن گرسنگي و تشنگي روز قيامت بياد آوردن گرسنگان و محرومان و ……
ولي مواردي هم هستند كه نميتوانيم علت آنها را بفهميم. مثل اينكه چرا نماز صبح 2 ركعت، و نماز مغرب 3 ركعت است، و چرا هر ركعت فقط دو ركعت دارد و بسياري از مسائل عبادي.
ولي اعتقاد داريم كه همه امر و نهي هاي الهي حتي كوچكترين و جزئي ترين دستورات ديني هم بر اساس رعايت مصالح فردي و اجتماعي انسان (هر چند عقل انسان به جهت آنكه كلي ياب بوده و جزئي ياب نيست احكام ديني جزئي در تيرس فهم وداوري آن نيست .
و اما در مورد مصالح اخلاقي : اخلاق جمع كلمه «خلق» و به معناي روحيه ها مي باشد. البته روحياتي كه در انسان نهادينه (ملكه وراسخ ) شده اند اخلاق بر دو گونه است:
1- خلقياتي كه از فضائل هستند.
2- خلقياتي كه از رذائل هستند .
رذيلتهاي اخلاقي ( پستي ها و پليدي ها )موجب نقص انسان و جوامع انساني هستند و فضليت هاي اخلاقي (آراستگي ها ) موجب كمال خود انسان و ترقي جوامع انساني ميباشند؛ لذا خداوند به ما دستور داده است براي اينكه داراي روحيه متعالي ، آرام ، كامل : بدون دغدغه هاي دنيايي و حرص و جوشهاي بيجا باشيم و براي آنكه جامه اي فاضله ،مترقي ، داراي حس همدردي ، همدلي ،از خود گذشتگي وعاري از هر زشتي و پستي باشيم به فضائل اخلاقي آراسته گرديم و از رذيلت هاي اخلاقي دوري كنيم .
از طرف ديگر انساني كه به فضيلت هاي اخلاقي آراسته است به كاملترين موجود در عالم هستي (خداوند) نزديك و متقرب ميشود؛ لذاست كه فرموده اند:{تخلقوا باخلاق الله }«به روحيات و خلقيات الهي آراسته شويد »وقتي كه به برخي از صفات خداوندي آراسته شود با او به عنوان الگو همانند سازي كرده است و اين همانند سازي اجر معنوي فراوان دارد .يكي از وجوه مهم لقاء الله (ملاقات پروردگار كه از اصول اعتقادي مسلمانان بوده و در آيات فراواني مورد تأكيد قرار گرفته است ) اين است كه معلوم شود هر فردي چقدر به صفات الهي آراسته شده واين امتياز مهمي براي سعادت در عالم قيامت است .
از سوي ديگر افرادي كه به فضائل اخلاقي آراسته شوند بهشت پر نعمت تري نسبت به مؤمناني كه چنين نبوده اند خواهند داشت.
حضرت امام خميني (ره) دركتاب اربعين حديث خود بهشت وجهنم اخلاقي را مهمتر از بهشت و جهنم اعمال معرفي ميكند.
منابع :
1- كشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد ، علامه حلي
2- تصحيح علامه حسن زاده آملي، متصد ثالث ،فصل ثالث
3- اربعين حديث ، امام خميني، حديث اول ،ص 13